ÇEK CUMHURİYETİ’NE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER-10 .01.2022

a. Demografik Veriler:

Yüzölçümü: 78.866 km2 (%54’ü tarımsal, %33’ü ormanlık alan)

Nüfusu: 10 682 029 (Eylül 2021)

Nüfus yaş ort.: 42,6

Nüfus yoğunluğu: 136 kişi/km2

Nüfus artış oranı: % -0,1

Ortalama yaşam: Kadın: 80,7 / Erkek: 74,7

Okur yazar oranı: % 99,9

Hane halkı büyüklüğü: 2,34 kişi

Büyük kentler: Prag (1,326 milyon), Brno (381 bin), Ostrava (284 bin), Plzen (175 bin)

İdari bölünme:13 bölge (kraj) ve başkent (hlavni mesto) Prag: Jihocesky, Jihomoravsky, Karlovarsky, Kralovehradecky, Liberecky, Moravskoslezsky, Olomoucky, Pardubicky, Plzensky, Stredocesky, Ustecky, Vysocina, Zlinsky

Kentleşme Oranı: % 74

b. Ülkenin Siyasi Yapısı:

Çek Cumhuriyeti, Çekoslovakya’nın 1 Ocak 1993 tarihinde barışçıl bir biçimde ikiye ayrılmasıyla kurulmuştur. Ülkenin yönetim biçimi çok partili parlamenter demokrasi olup; devletin başı Cumhurbaşkanı, icra organının başı ise güçlü icra yetkileriyle donatılmış olan Başbakan’dır. 8-9 Ekim 2021 tarihlerinde Parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi için yapılan seçimler neticesinde en fazla oyu (%27,79) alan muhafazakar Birlikte ittifakı ("Halkın Demokrasisi Partisi-ODS"+"Hıristiyan ve Demokratik Birlik ve Çekoslovak Halk Partisi-KDU/CSL"+"Gelenek, Sorumluluk, Refah Partisi-TOP 09") ile %15,62 oy alan liberal Korsanlar ve Belediye Başkanları ve Bağımsızlar (STAN)ittifakı tarafından kurulan beş partili koalisyon hükümeti Cumhurbaşkanı Miloş Zeman tarafından 17 Aralık 2021 tarihinde atanmış; yeni Başbakan ODS Genel Başkanı Petr Fiala olmuştur.

Cumhurbaşkanı, halk tarafından beş yıl için seçilir ve en fazla iki dönem üst üste görev yapabilir. Ocak 2018’de Cumhurbaşkanlığı seçimleri iki tur halinde yapılmış, mevcut Cumhurbaşkanı Miloş Zeman ikinci turda yüzde 51,4 oy oranıyla Cumhurbaşkanlığına yeniden seçilmiştir. Çek Cumhuriyeti’nin üçüncü Cumhurbaşkanı Miloş Zeman, 8 Mart 2013 tarihinden bu yana görevini sürdürmekte olup, müteakip Cumhurbaşkanlığı seçimleri 2023 yılı Ocak ayından önce yapılacaktır.

Parlamento, 200 üyeli Temsilciler Meclisi ile 81 üyeli Senato’dan oluşmaktadır. 8-9 Ekim 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen seçimlerle yenilenen Temsilciler Meclisi Başkanlığına TOP 09 Genel Başkanı Marketa Pekarova Adamova seçilmiştir. Senato Başkanlığına 14 Kasım 2018 tarihinde seçilen Halkın Demokrasisi Partisi (ODS) mensubu Jaroslav Kubera’nın 20 Ocak 2020 tarihinde vefatı üzerine, yerine 19 Şubat 2020 tarihinde Senatör Milos Vystrcil (ODS) seçilmiştir.

Senato 1/3 yenileme seçimleri ile yerel yönetim seçimleri 3 ve 10 Ekim 2020 tarihlerinde gerçekleştirilmiş olup, müteakip 1/3 yenileme seçimleri 2022 yılı sonbahar döneminde yapılacaktır. Son Senato yenileme seçimlerinde, Belediye Başkanları ve Bağımsızlar (STAN) 27 sandalyenin 11’ini kazanarak birinci parti olmuştur. Son yerel seçimlerde ise, dönemin Başbakanı Andrej Babiş’in liderliğini yaptığı ANO hareketi 13 bölgeden 10’unda üstünlük sağlayarak ilk parti olmuştur.

Seçimler:

Milletvekilleri dört, Senatörler ise altı yıl için seçilmektedirler. Senato’nun 1/3’ü iki yılda bir yapılan seçimlerle yenilenmektedir.

Son Temsilciler Meclisi seçimleri ise, 8-9 Ekim 2021 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Müteakip Temsilciler Meclisi seçimlerinin 2025 yılı Ekim ayında yapılması öngörülmektedir.

c. Ekonomik Veriler:

Ekonomik Veriler:

Para Birimi: Çek Kronu – CZK (2021 ortalaması):

1 ABD Doları: 21,682 CZK

1 Euro: 25,645 CZK

(Kaynak: Çek Merkez Bankası)

GSYİH: 245,5 milyar ABD Doları (2020)

GSYİH Sektörel Dağılımı:

Tarım ve balıkçılık : % 2,5

Sanayi ve inşaat : % 37,7

Hizmetler: % 59,71

Kişi başına Milli Gelir: 22.943 ABD Doları (2020)

Genel Bütçe Gelirleri: 68,59 milyar ABD Doları (2021)

Genel Bütçe Harcamaları: 87,94 milyar ABD Doları(2021)

Bütçe Açığı: -19,35 milyar ABD Doları (2021)

Büyüme Hızı: %3.3 (2021 Ocak-Eylül)

İşsizlik oranı: %3 (2021 Ocak-Eylül)

Enflasyon oranı: % 3,5 (2021 Kasım)

İşgücünün Sektörel Dağılımı:

Tarım %2,7

Sanayi %37,2

Hizmetler % 60,1

Cari açık/fazla: 717,9 milyon ABD Doları (2021 Ocak-Eylül)

Döviz rezervi: 172,7 milyar ABD Doları (2021)

Dış Borç Yükü: 196.1 milyar ABD Doları (2021 - Ekim itibariyle)

İç Borç Yükü: 81.16 milyar ABD Doları (2020)

İhracat (2021 Ocak-Kasım): 208,83 milyar ABD Doları

Temel İhracat Kalemleri: Hücresel ağlar için veya diğer kablosuz ağlar için telefonlar; Portatif nümerik otomatik bilgi işlem makineleri; Ses, görüntü/diğer bilgileri almaya, çevirmeye, vermeye/yeniden oluşturmak için makina; Otomobil/ambulans (benzinli, yeni) (silindir hacmi <=1000 cm3); Otomobil/ambulans (dizel/yarı dizel, yeni) (1500 cm3<silindir hacmi<2500 cm3); Diğer nümerik bilgi işlem birimleri; Otomobil/ambulans ve karavan (benzinli, yeni) (1000 cm3<silindir hacmi<1500 cm3); Montaj sanayinde kullanılan diğer taşıtların karasörü aksamı; Hem benzinli hem de tahrik gücü veren elektrik motorlu diğer taşıtlar; Otomobil/ambulans (benzinli, yeni) (1500 cm3<silindir hacmi<3000 cm3).

İhracat yaptığı ilk 10 ülke: Almanya, Slovakya, Polonya, Fransa, Avusturya, İtalya, Birleşik Krallık, Hollanda, Macaristan, İspanya (Ülkemiz 18. sırada yer almaktadır).

İthalat (2021 Ocak-Kasım): 193,59 milyar ABD Doları

Temel İthalat Kalemleri: Hücresel ağlar için veya diğer kablosuz ağlar için telefonlar; Portatif nümerik otomatik bilgi işlem makineleri; Ses, görüntü/diğer bilgileri almaya, çevirmeye, vermeye/yeniden oluşturmak için makina; Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya karışık olmayan diğer ilaçlar; Ham petrol; Doğal gaz; Elektronik diğer entegre devreler, işlemci ve kontrolörler; Montaj sanayinde kullanılan diğer taşıtların karasörü aksamı; Diğer plastiklerden yaprak, film/şeritler; Otomatik bilgi işlem makine ve ünitelerinin birleştirilmiş elektronik aksam ve parçaları.

İthalat Yaptığı ilk 10 ülke: Almanya, Çin, Polonya, Slovakya, İtalya, Rusya, Fransa, Avusturya, Hollanda, Macaristan (Ülkemiz 18. sırada yer almaktadır).

Ülkeye gelen doğrudan yabancı yatırımlar: 5,22 milyar ABD Doları (2019)

Ülkeye gelen doğrudan kümülatif yabancı yatırımlar: 171.3 milyar ABD Doları (2019 Aralık)

Çek Cumhuriyeti’nin diğer ülkelere yaptığı yatırımlar: 4,41 milyar ABD Doları (2019)

Çek Cumhuriyeti’nin diğer ülkelere yaptığı kümülatif yatırımlar: 45,1 milyar ABD Doları (2019 Aralık)

Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne İhracatı: 2,23 milyar ABD Doları (2021 Ocak-Kasım)

Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’nden İthalatı: 2,17 milyar ABD Doları (2021 Ocak-Kasım)

Toplam İkili Ticaret Hacmi: 4,40 milyar ABD Doları (2021 Ocak-Kasım)

f. Din ve mezhep yapısı:

Yabancı nüfus(2020):Ukraynalılar (163.356), Slovaklar (124.544), Vietnamlılar (62.842), Ruslar (41.692), Almanlar (20.861), Polonyalılar (20.733)

Dinler: Agnostik (%45,2), Ateist (%34,2), Katolik (%10,3), Deist (%7,1), Protestan (% 3), Ortodoks (% 0,2).

Çek Cumhuriyeti’nde çoğu Arap ülkelerinden gelmiş olan Müslümanların sayısı tahminen 20 bin civarında olup; Prag’da biri toplumumuz mensuplarına ait iki mescit ve Brno’da bir cami bulunmaktadır.